میدانیم که غذایی که میخوریم بر روی بدنمان تأثیر میگذارد. امّا تأثیر آن بر روی چگونگی کارکرد مغز، از آن هم بیشتر است. خلق و خو، انگیزه و عملکرد ذهنی به شدت تحت تأثیر رژیم غذایی قرار دارند.
مغز از نظر سازوکار (متابولیسم)، اندام بسیار فعالی است و بر اثر این فعالیت به مواد غذایی نیاز وافر دارد. در آزمایشگاههای پژوهشی مشخص شده است که غذای صحیح و مناسب، حاوی مواد شیمیایی طبیعی، میتواند توانائیهای ذهنی را افزایش دهد، به تمرکز بهتر کمک کند، مهارتهای حسی را تنظیم کند، انگیزه فرد را افزایش دهد، حافظه را بهبود بخشد، زمان واکنش فرد را سرعت بخشد، استرس را کاهش دهد و احتمالاً از پیرشدن مغز جلوگیری نماید.
چربیهای مناسب
شواهد نشان میدهد که رژیم غذایی شامل مقدار زیادی چربی و مقدار کمی سبزی و میوه، نه تنها برای قلب بد است بلکه با برخی سرطانها نیز ارتباط دارد. همچنین میتواند باعث افسردگی و پرخاشگری شود. چنین رژیم غذایی بیشتر در بین مردان شایع است.
سلامت مغز شما نه تنها به مقدار چربیای که میخورید بلکه به نوع آن نیز بستگی دارد. عملکرد ذهنی انسان به نوع خاصی از چربی نیاز دارد که بیشتر در ماهی یافت میشود و امگا -3 نام دارد. باید توجه داشت که حتی اگر رژیم غذایی از نظر سطح و مقدار چربی مناسب باشد امّا نوع اشتباهی از چربی را شامل گردد میتواند به تضعیف تدریجی هوش منجر شود. نکته ناراحت کننده این است که بعضی چربیها که برای قلب، سالم در نظر گرفته میشوند برای ذهن، مشکلزا میباشند.
اسیدهای چرب امگا-3 از اجزاء سازنده و فوقالعاده مهم غشاء بیرونی سلولهای مغز میباشند. کلیه پیامها در مغز باید از طریق این غشاء سلّولی عبور کنند. به علاوه، با تشکیل و به وجود آمدن ارتباطات جدید بین سلولهای عصبی که بر اثر آموزش و حافظه صورت میگیرد، غشاءهای جدید باید برای در بر گرفتن آنها شکل گیرد. تمام غشاءهای سلولی مغز به طور مداوم نیاز به اسیدهای چرب تازه برای بازسازی خود دارند. پژوهشهای بسیاری نشان داده است که امگا -3 برای عملکرد بهینه مغز از همه چیز مناسبتر است.
با این که بسیاری از مردم مقدار زیادی چربی اشباع شده مصرف میکنند امّا با وجود این به مقدار کافی امگا-3 به بدنشان نمیرسد. و روغنهایی که به طور گستردهای به عنوان روغنهای سالم برای قلب تبلیغ و در آشپزی استفاده میشوند، مثل روغن ذرت و روغن آفتابگردان، تقریباً فاقد امگا -3 هستند. در عوض، در آنها اسیدهای چرب امگا-6 به وفور وجود دارد. باید توجه داشت که بدن ما به توازن و تعادل مناسبی از اسیدهای چرب امگا -3 و امگا-6 نیاز دارد. بدین منظور، روغن گردو و روغن کانولا قویاً توصیه میشود.
با تأمین مواد غذایی مناسب برای ناقلهای عصبی مغز میتوان هوشیاری، حافظه و مقاومت در برابر استرس را افزایش داد. یکی از این مواد غذایی، نوعی ویتامین ب موجود در تخممرغ است. مطالعات نشان داده است که این نوع ویتامین ب باعث افزایش حافظه و تسریع زمان واکنش در حیوانات، به ویژه حیوانات پیر میگردد. در انسانها نیز باعث افزایش حافظه و کاهش خستگی میگردد.
ویتامینهای ب تأثیری قوی بر عملکرد ذهنی و خلق و خوی انسانها دارند ولی متأسفانه کمبود بسیاری از ویتامینهای ب در مردم به چشم میخورد.
پژوهشها روشهای دیگری را نیز برای بهبود عملکرد ذهنی مشخص نمودهاند:
شکر میتواند به تیزهوشی انسان کمک کند- هر چند هیچکس نمیتواند اندازه و زمان مصرف مناسب آن را برای خودش تعیین کند.
کربوهیدراتها، به ویژه هنگامی که همراه با پروتئین یا چربی مصرف نشوند، عملکرد ذهنی انسان را تقویت میکنند.